Διαφθορά και Έλεγχος: Πώς το Τουρκμενιστάν μετέτρεψε τη λογοκρισία του διαδικτύου σε επιχείρηση
Η ιστορία του διαδικτύου στο Τουρκμενιστάν είναι συνυφασμένη με αυστηρή λογοκρισία και κρατικό έλεγχο. Από την αρχή της ψηφιακής εποχής, η κυβέρνηση του αυταρχικού καθεστώτος φρόντισε να περιορίσει την πρόσβαση των πολιτών σε κοινωνικά δίκτυα και δημοφιλείς πλατφόρμες επικοινωνίας. Σχεδόν όλες οι μεγάλες υπηρεσίες – από το YouTube και το Facebook μέχρι το WhatsApp και το Telegram – είναι μπλοκαρισμένες. Μάλιστα, το 2021, πολίτες υποχρεώθηκαν να ορκιστούν στο Κοράνι ότι δεν θα χρησιμοποιούν VPN, ενώ οι παραβάτες τιμωρούνται με πρόστιμα που αντιστοιχούν σε ολόκληρο μηνιαίο μισθό.
Ωστόσο, πίσω από αυτήν την αυστηρή λογοκρισία κρύβεται ένα καλά οργανωμένο σύστημα διαφθοράς. Έρευνες αποκάλυψαν ότι οι ίδιοι οι υπεύθυνοι του τμήματος κυβερνοασφάλειας – αυτοί δηλαδή που μπλοκάρουν την πρόσβαση – πωλούν στην πραγματικότητα «λευκές λίστες» και VPN σε υψηλές τιμές. Έτσι, ενώ οι απλοί πολίτες παλεύουν με ένα σχεδόν άχρηστο διαδίκτυο, όσοι έχουν χρήματα μπορούν να «αγοράσουν» πλήρη πρόσβαση πληρώνοντας τους ίδιους τους λογοκριτές. Σε μία κυνική ανατροπή, η καταπίεση μετατρέπεται σε εμπορικό προϊόν.
Η κατάσταση δεν έχει μόνο οικονομικές επιπτώσεις αλλά και σοβαρές κοινωνικές. Με εκατοντάδες χιλιάδες πολίτες να έχουν εγκαταλείψει τη χώρα την τελευταία δεκαετία, η κυβέρνηση επιδιώκει να αποκόψει τους δεσμούς των κατοίκων με τη διασπορά μέσω της διαδικτυακής απομόνωσης. Όσοι τολμούν να ασκήσουν κριτική βρίσκονται αντιμέτωποι με απειλές, διώξεις ή ακόμη και απόπειρες δολοφονίας, όπως στην περίπτωση της 75χρονης δημοσιογράφου Σολτάν Ατσίλοβα. Η λογοκρισία του διαδικτύου δεν είναι απλώς εργαλείο ελέγχου, αλλά και μέσο εκφοβισμού που διασφαλίζει τη σιωπή.
Παρά τις σύντομες «παύσεις» στη λογοκρισία – όπως η λεγόμενη «αμνηστία του διαδικτύου» το 2024 – το μοτίβο είναι ξεκάθαρο: οι περιορισμοί επιστρέφουν πάντα, πιο σκληροί και πιο κερδοφόροι για τους κρατικούς λογοκριτές. Σήμερα, το Τουρκμενιστάν προσφέρει ένα ζοφερό παράδειγμα του πώς η λογοκρισία μπορεί να εξελιχθεί σε επιχείρηση εκβιασμού εις βάρος μιας κοινωνίας ήδη καταπιεσμένης. Είναι μια υπόθεση που ξεπερνά τα σύνορα της χώρας, αποδεικνύοντας ότι η μάχη για την ελευθερία του διαδικτύου είναι ταυτόχρονα μάχη ενάντια στη διαφθορά και τον αυταρχισμό.
Πηγή: The Tor Project