Πληρώνοντάς το εκ των προτέρων: Γιατί ο προγεννητισμός βρίσκεται σε άνοδο στη Ρωσία και σε όλο τον κόσμο
Σε ορισμένες περιοχές της Ρωσίας, μαθήτριες που μένουν έγκυες λαμβάνουν πάνω από 100.000 ρούβλια (σχεδόν 1.100 ευρώ) για τη γέννηση και την ανατροφή των παιδιών τους. Το νέο αυτό μέτρο, που εφαρμόζεται από τους τελευταίους μήνες σε 10 περιοχές, αποτελεί μέρος της δημογραφικής στρατηγικής της χώρας και διευρύνει την πολιτική που είχε θεσπιστεί τον Μάρτιο του 2025 και αφορούσε μόνο ενήλικες γυναίκες. Ο στόχος είναι να αντιμετωπιστεί η δραματική πτώση του δείκτη γεννητικότητας, ο οποίος το 2023 ήταν μόλις 1,41 παιδί ανά γυναίκα, σημαντικά κάτω από το επίπεδο των 2,05 που απαιτείται για τη διατήρηση του πληθυσμού.
Η πολιτική αυτή προκαλεί αντιπαραθέσεις στη ρωσική κοινωνία, καθώς η επιβράβευση εφήβων για τη μητρότητα ενώ ακόμη φοιτούν στο σχολείο θεωρείται αμφιλεγόμενη. Σύμφωνα με έρευνα του Ρωσικού Κέντρου Δημόσιας Γνώμης, το 43% των Ρώσων εγκρίνει το μέτρο, ενώ το 40% είναι αντίθετο. Παράλληλα, η κατάσταση της δημογραφίας στη Ρωσία επιδεινώνεται από τις ανθρώπινες απώλειες στον πόλεμο με την Ουκρανία, που υπολογίζονται σε περίπου 250.000 νεκρούς Ρώσους στρατιώτες, καθώς και από την φυγή εκατοντάδων χιλιάδων μορφωμένων νέων, πολλοί από τους οποίους αποφεύγουν τη στρατιωτική θητεία.
Το πρόβλημα της πτώσης της γεννητικότητας δεν περιορίζεται στη Ρωσία, αλλά αποτελεί παγκόσμια τάση, με προβλέψεις να δείχνουν ότι έως το 2050 πάνω από τα τρία τέταρτα των χωρών θα έχουν τόσο χαμηλά ποσοστά γονιμότητας που δεν θα μπορούν να διατηρήσουν τον πληθυσμό τους. Κυβερνήσεις σε διάφορες χώρες, όπως η Ουγγαρία και οι ΗΠΑ, υιοθετούν πολιτικές με οικονομικά κίνητρα για να ενθαρρύνουν τις γυναίκες να κάνουν περισσότερα παιδιά. Ωστόσο, οι αποφάσεις για την απόκτηση παιδιών είναι πολυδιάστατες και επηρεάζονται από προσωπικές προτιμήσεις, κοινωνικές αξίες και πολιτισμικά πρότυπα, με αποτέλεσμα τα προγράμματα να έχουν μικτή επιτυχία.
Παράλληλα, πολλές χώρες συνδέουν τις πολιτικές αυτές με συγκεκριμένα ιδεολογικά κριτήρια σχετικά με το ποιοι πολίτες θεωρούνται επιθυμητοί, βασισμένα σε φυλή, θρησκεία, εθνικότητα ή άλλα χαρακτηριστικά. Η Ρωσία, για παράδειγμα, απαγόρευσε το 2024 την προώθηση της παιδοφοβίας και επανέφερε το μετάλλιο μητρότητας της εποχής του Στάλιν για γυναίκες με δέκα ή περισσότερα παιδιά. Η αμερικανική κοινωνία βλέπει τη δημοφιλή τάση των «παραδοσιακών συζύγων», ενώ η κυβέρνηση Τραμπ προωθεί οικονομικά κίνητρα για την απόκτηση παιδιών, παράλληλα με πολιτικές που περιορίζουν τη μετανάστευση και αμφισβητούν δικαιώματα πολιτών.
Οι προσπάθειες για την αντιστροφή των δημογραφικών τάσεων δείχνουν ότι το ζήτημα είναι σύνθετο και σχετίζεται όχι μόνο με οικονομικούς και κοινωνικούς παράγοντες, αλλά και με πολιτικές ιδεολογίες που επιχειρούν να διαμορφώσουν τον πληθυσμό σύμφωνα με προτιμήσεις συγκεκριμένων κυβερνήσεων και κοινωνιών.
Άρθρο της Jennifer Mathers στη Novaya Gazeta Europe
Το άρθρο πρωτοδημοσιεύτηκε από το The Conversation. Οι απόψεις που εκφράζονται δεν αντικατοπτρίζουν απαραίτητα τη θέση του Συντάκτη Ύλης
Μετάφραση στα ελληνικά Χρήστος Καζαντζόγλου