Η πτώση της βιομηχανίας βιντεοπαιχνιδιών και τα διδάγματα του καπιταλισμού
Ένα διαδεδομένο μύθευμα λέει ότι η εμπορική αποτυχία παιχνιδιών όπως το E.T. the Extra-Terrestrialπροκάλεσε την κρίση της βιομηχανίας βιντεοπαιχνιδιών στις αρχές της δεκαετίας του 1980. Η αδυναμία να ανταποκριθούν οι επενδυτές της Wall Street στις προσδοκίες για κέρδη ενίσχυσε περαιτέρω την πτώση. Το 2014, σε έναν χώρο ταφής στη Νέα Μεξικό όπου φημολογούνταν ότι είχαν πεταχτεί και θαφτεί το 1983 χιλιάδες προϊόντα Atari που δεν είχαν πουληθεί, έγινε ανασκαφή. Εκεί, είδαμε συσκευασίες των παιχνιδιών E.T. και Centipede.
Το 1983, η βιομηχανία βιντεοπαιχνιδιών κατέρρευσε, με την εκτιμώμενη παγκόσμια αξία της αγοράς να πέφτει από 42 δισεκατομμύρια δολάρια το 1982 σε μόλις 14 δισεκατομμύρια το 1985. Ήταν καταστροφικό για μια βιομηχανία που φαινόταν ασταμάτητη και, όπως σχεδόν όλες οι οικονομικές καταρρεύσεις, δημιούργησε πολλούς μύθους σχετικά με τα αίτια και τα αποτελέσματά της.
Η κοινή φαντασία χρεώνει την κατάρρευση σε συνδυασμό κακών παιχνιδιών (με πιο γνωστό το E.T.), την άνοδο των προσωπικών υπολογιστών και την αύξηση των παιχνιδομηχανών για τους καταναλωτές. Αυτοί οι μύθοι έχουν κατά μεγάλο μέρος γίνει αποδεκτοί και αναπαράγονται από ιστορικούς, influencers και τη δημοφιλή κουλτούρα.
Φτάνοντας στο 2025, η βιομηχανία φαίνεται να περνάει μια νέα κρίση. Μόνο φέτος, σύμφωνα με το GamingLayoffs.com, η βιομηχανία απέλυσε συνολικά 3.563 προγραμματιστές παιχνιδιών. Το Kotaku αναφέρει ότι η Virtuous Ltd., το στούντιο πίσω από μια από τις μεγαλύτερες επιτυχίες της χρονιάς με το The Elder Scrolls: Oblivion Remastered, απέλυσε 300 υπαλλήλους.
Κοινό στοιχείο της κατάρρευσης του 1983 και της τρέχουσας του 2025 είναι ότι τα περισσότερα μέσα, οι ιστορικοί και οι influencers δυσχεραίνουν την κατανόηση της αιτίας και της προέλευσης των γεγονότων.
Με έναν τρόπο, η βιομηχανία παιχνιδιών λειτουργεί ως το «καναρίνι στο ανθρακωρυχείο» του καπιταλισμού. Τα βιντεοπαιχνίδια είναι είδος πολυτελείας — κανείς δεν πεθαίνει αν δεν παίξει Donkey Kong Country ή δεν προλάβει το τελευταίο Call of Duty. Στην πράξη αυτό σημαίνει ότι οι καπιταλιστές που κατέχουν και διαχειρίζονται τη βιομηχανία μπορούν να είναι όσο άπληστοι θέλουν, χωρίς να δεσμεύονται από τους περιορισμούς που υπάρχουν σε πιο «σοβαρές» βιομηχανίες.
Γυρνώντας στο 1983, η έκδοση του Pac-Man για το Atari — πίστευαν ότι είναι ένα από τα χειρότερα παιχνίδια όλων των εποχών — πούλησε τελικά επτά εκατομμύρια αντίτυπα. Υποκειμενικά, ένα εντυπωσιακό νούμερο· αντικειμενικά, ήταν το πιο πετυχημένο παιχνίδι στην ιστορία της κονσόλας. Παρ’ όλα αυτά, το Pac-Man αποκαλύπτει μια αλήθεια για τον καπιταλισμό: δεν αρκεί να είσαι επιτυχημένος.
Οι εκτελεστικοί σύμβουλοι της Atari περίμεναν να πουλήσουν 12 εκατομμύρια αντίτυπα. Για να το πετύχουν, θα έπρεπε όλοι οι ιδιοκτήτες κονσόλας Atari και άλλοι δύο εκατομμύρια να αγοράσουν το παιχνίδι.
Στο 2025, το Oblivion Remastered πούλησε εννέα εκατομμύρια αντίτυπα σύμφωνα με τη Bethesda. Πολλά πωλήθηκαν ψηφιακά, χωρίς κόστος κατασκευής ή διανομής φυσικών δίσκων. Παρ’ όλα αυτά, το στούντιο που έκανε την ανάπτυξη υφίσταται μαζικές απολύσεις.
Το 1983, η Atari έχασε χρήματα με το Pac-Man και το E.T. εν μέρει επειδή οι προγραμματιστές ήταν οικονομικά υπεύθυνοι για την επαναγορά των αδιάθετων παιχνιδιών. Αλλά το πρόβλημα δεν ήταν οι λιανέμποροι ή οι παίκτες — ήταν οι εκτελεστικοί. Το 1982, η Warner Communications, μητρική της Atari, προέβλεψε αύξηση εσόδων μόλις 15%, από 50% νωρίτερα μέσα στη χρονιά, προκαλώντας πανικό στους επενδυτές.
Τα βιντεοπαιχνίδια απαιτούν υψηλό κεφάλαιο και ειδικευμένο προσωπικό, με τον μέσο προγραμματιστή να χρειάζεται πτυχίο σε πληροφορική ή μηχανική λογισμικού. Πολλοί περνούν από φάσεις «crunch», με 60-80 ώρες εργασίας την εβδομάδα χωρίς υπερωρίες ή άδειες ασθενείας, με σοβαρές συνέπειες για την ψυχική και σωματική υγεία τους.
Ως παιδιά αγαπάμε να παίζουμε παιχνίδια όπου είμαστε μυστικοί πράκτορες, Ιταλοί υδραυλικοί ή μαγικοί ήρωες σε αποστολές. Ταυτόχρονα, μαθαίνουμε ότι ο καπιταλισμός σημαίνει επιτυχία και χρήματα.
Η δημοσιογράφος Stephanie Sterling είπε κάποτε: «Τα παιχνίδια δεν είναι ακριβά να φτιαχτούν — οι εκτελεστικοί σύμβουλοι είναι ακριβοί για να πληρωθούν». Οι άνθρωποι που κερδίζουν τα μεγάλα ποσά στη βιομηχανία δεν κάνουν προγραμματισμό, γραφή ή τέχνη — δεν αναλαμβάνουν κανένα ρίσκο, ενώ οι αποφάσεις τους μπορούν να καταστρέψουν ζωές χιλιάδων ανθρώπων.
Το ψέμα του καπιταλισμού, που η βιομηχανία παιχνιδιών αποκαλύπτει, είναι ότι δεν αρκεί να είσαι επιτυχημένος. Ακόμα και αν βγάζεις χρήματα, η δουλειά σου μπορεί να καταστραφεί γιατί οι επενδυτές περιμένουν διαρκώς τεράστια κέρδη, και οι μαζικές απολύσεις δημιουργούν την ψευδαίσθηση αιώνιας ανάπτυξης.
Δεν σκότωσε το E.T. την Atari — ο καπιταλισμός το έκανε.
Άρθρο του George Kostaras στο peoplesworld.org