ΑΤΙΑ και Σοβιετική μυστικότητα: Η άγνωστη πλευρά της εξωγήινης αναζήτησης πίσω από το Σιδηρούν Παραπέτασμα

Η εξωγήινη αναζήτηση αποτελεί κυρίως έμπνευση προερχόμενη από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Στις δεκαετίες από το 1950 μέχρι και το 1990 στο έδαφος της έδρασαν αρκετές ομάδες και οργανώσεις, και μια από αυτές ήταν η National Investigations Committee On Aerial Phenomena (NICAP): ο ερευνητικός οργανισμός εξέδιδε το περιοδικό μηνιαίο περιοδικό UFO Investigator, μέσα σε αυτό κάποιος θα διαβάσει για μια αρκετά εκτεταμένη θεματολογία με σκοπό την ενημέρωση του κοινού.

Ένα από τα άγνωστα κεφάλαια είναι η εξωγήινη αναζήτηση στην πρώην Ένωση Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών: η χώρα υπήρξε μία από τις σημαντικότερες τεχνολογικές και γεωπολιτικές εκφάνσεις του Ψυχρού Πολέμου. Ενεργή από το 1951 έως και τη διάλυση της ΕΣΣΔ το 1991, η σοβιετική διαστημική προσπάθεια διέφερε από τις αντίστοιχες στη Δύση, καθώς δεν οργανώθηκε από μία κεντρική υπηρεσία όπως η NASA αλλά από ανταγωνιζόμενα γραφεία σχεδιασμού υπό σημαντικές προσωπικότητες όπως οι Κορολιόφ, Κερίμοφ και Γκλουσκό. Οι πρώτες έρευνες στον τομέα ξεκίνησαν ήδη από το 1921 με τη δημιουργία του Εργαστηρίου Αεροδυναμικής, και επεκτάθηκαν ταχύτατα τις δεκαετίες του ’30 και του ’40.

Στα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια, η ΕΣΣΔ –όπως και οι ΗΠΑ– αξιοποίησε τη γερμανική τεχνογνωσία από το πρόγραμμα V-2. Υπό την καθοδήγηση του Σεργκέι Κορολιόφ τη δεκαετία του ’50 το σοβιετικό διαστημικό πρόγραμμα έθεσε τα θεμέλια για μια σειρά από ιστορικές επιτυχίες. Το 1957 εκτοξεύτηκε ο πρώτος τεχνητός δορυφόρος (ο Sputnik 1) με πύραυλο R-7, ενώ την ίδια χρονιά η Λάικα έγινε το πρώτο ζώο σε γήινη τροχιά. Το 1961 ο Γιούρι Γκαγκάριν έγινε ο πρώτος άνθρωπος στο διάστημα και δύο χρόνια αργότερα ακολούθησε η Βαλεντίνα Τερεσκόβα, η πρώτη γυναίκα. Ακολούθησαν ρομποτικές αποστολές στη Σελήνη, μαλακές προσεδαφίσεις, καθώς και οι πρώτοι ρομποτικοί εξερευνητές.

Η ΕΣΣΔ υπήρξε επίσης πρωτοπόρος στην εξερεύνηση άλλων πλανητών, με επιτυχημένες αποστολές στη Αφροδίτη και τον Άρη ήδη από τη δεκαετία του ’60. Το 1971 εκτόξευσε τον πρώτο διαστημικό σταθμό, τον Salyut 1, ενώ το 1986 δημιούργησε τον πρώτο αρθρωτό σταθμό, τον Mir. Το πρόγραμμα Interkosmos επέτρεψε σε πολίτες άλλων χωρών –πέραν ΗΠΑ και ΕΣΣΔ– να συμμετάσχουν σε διαστημικές αποστολές. Η κύρια βάση εκτόξευσης, το Κοσμοδρόμιο Μπαϊκονούρ, βρίσκεται στο Καζακστάν και μισθώνεται από τη Ρωσία, θυμίζοντας το μακρύ αποτύπωμα της σοβιετικής διαστημικής κληρονομιάς.

Η Σοβιετική Ένωση ήταν συνώνυμη με τη μυστικότητα. Υπάρχουν χιλιάδες πτυχές της ζωής που στη Δύση συζητούνται τακτικά στην τηλεόραση και στον Τύπο, αλλά ακόμα και σήμερα αρκετά από αυτά κρατούνται αυστηρώς απόρρητα. Το ζήτημα των ΑΤΙΑ στην Ε.Σ.Σ.Δ. είναι ένα από εκείνα για τα οποία γνωρίζουμε ελάχιστα. Η NICAP απόκτησε ένα αντίγραφο μιας σοβιετικής αναφοράς που ρίχνει λίγο φως στο θέμα. Η αναφορά αφηγείται την ιστορία ευρέος ενδιαφέροντος που υπήρξε για το φαινόμενο τόσο από επιστήμονες όσο και από το κοινό. Περιγράφει περίπου 190 παρατηρήσεις ΑΤΙΑ, όλες εντός της Ε.Σ.Σ.Δ. Αναφέρει πώς οι προσπάθειες να δημιουργηθούν οργανώσεις για τη μελέτη των ΑΤΙΑ καταπνίγηκαν δύο φορές από την κυβέρνηση με επίσημες δηλώσεις ότι «το πρόβλημα των ΑΤΙΑ δεν υπάρχει». Και εξετάζει ορισμένες πιθανές εξηγήσεις για το τι μπορεί να είναι τα ΑΤΙΑ.

Η αναφορά από το UFO Investigator

Η Αναφορά

Η αναφορά έχει τη μορφή μιας αγγλικής μετάφρασης 156 σελίδων. Δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι το αρχικό ρωσικό έγγραφο είχε οποιαδήποτε διαβάθμιση ασφαλείας ή ότι αποτελεί επίσημο έγγραφο της Σοβιετικής Κυβέρνησης (πέρα από το γεγονός ότι όλες οι οργανώσεις στην Ε.Σ.Σ.Δ. είναι κρατικά παραρτήματα). Συγγραφέας της αναφοράς είναι ο καθηγητής Φ. Γιου. Ζίγκελ από το Αεροπορικό Ινστιτούτο Ορτζονικίντζε της Μόσχας. Παρά το γεγονός ότι η αναφορά αυτή δεν είναι απόρρητη, η πηγή που την παρείχε στο NICAP (National Investigations Committee on Aerial Phenomena) ζήτησε διακριτικότητα ως προς τον τρόπο απόκτησής της και πώς έφτασε έξω από την Ε.Σ.Σ.Δ. Μπορούμε να δηλώσουμε με απόλυτη βεβαιότητα ότι καμία υπηρεσία της κυβέρνησης των Η.Π.Α. δεν βοήθησε το NICAP να αποκτήσει αντίγραφο του εγγράφου αυτού.

Οι Παρατηρήσεις

Οι αναφορές παρατηρήσεων είναι οικείες για όσους στη Δύση ασχολούνται με τα ΑΤΙΑ τα τελευταία τριάντα χρόνια (1). Όλες οι σοβιετικές παρατηρήσεις εμπίπτουν σε γνωστές κατηγορίες. Το αντίστροφο όμως δεν ισχύει: εμείς διαθέτουμε πλήθος περιστατικών που περιλαμβάνουν φυσικά ίχνη από ΑΤΙΑ, κάτι που απουσιάζει από τη σοβιετική αναφορά. Περιστατικά επαφής με πλήρωμα ΑΤΙΑ ή απαγωγές υπάρχουν στην ιστορία των ΑΤΙΑ στη Δύση, αλλά δεν αναφέρονται στη σοβιετική έκθεση. Ίσως αυτή η διαφορά να οφείλεται στον χαρακτήρα της σοβιετικής αναφοράς. Στις Η.Π.Α. και στη Δύση γενικά, οι παρατηρήσεις ανακοινώνονται ελεύθερα στον Τύπο, χωρίς λογοκρισία και χωρίς να λαμβάνεται υπόψη η αξιοπιστία. Αντίθετα, η σοβιετική αναφορά παραδέχεται ότι αποτελεί επεξεργασία πρωτογενών αναφορών. Συνεπώς, ο Σοβιετικός συγγραφέας ενδέχεται να απέρριψε οποιαδήποτε αναφορά έκρινε αμφισβητήσιμη ή αμφιλεγόμενη.

ΑΤΙΑ σε Σχήμα Ημισελήνου

Σε αυτή την κατηγορία 88 παρατηρήσεων, πολλά αντικείμενα περιγράφονται ως έχοντα μέγεθος αντίστοιχο με αυτό της Σελήνης. Οι άκρες της ημισελήνου είναι μερικές φορές ίσες, άλλοτε ασύμμετρες και συνήθως δείχνουν προς την κατεύθυνση της κίνησης. Το εξωτερικό περίγραμμα είναι συνήθως καθαρό, ενώ το εσωτερικό συχνά θολό. Σε ορισμένες περιπτώσεις, εκκρίνονται λαμπερές εκπομπές φωτός από τις άκρες. Άλλα αντικείμενα –σαν αστέρια– πετούν παράλληλα με την ημισέληνο. Εδώ παρατίθενται μερικά αποσπάσματα:

Αρχές Αυγούστου 1967, 9:20 μ.μ., Περιφέρεια Ροστόβ. Ένα αντικείμενο κινήθηκε από τη δύση προς την ανατολή. Ήταν περίπου στο μέγεθος και σχήμα ενός φωτεινού μισοφέγγαρου. Ήταν καθαρά περιγεγραμμένο, με φωτεινότερη τη μπροστινή κυρτή πλευρά. Από τις άκρες έβγαινε κίτρινο φως. Στο πίσω μέρος φαινόταν ένα μαύρο, αεροδυναμικά διαμορφωμένο σώμα. Μια λευκή φωτεινή κουκκίδα –με φωτεινότητα άστρου πρώτου μεγέθους– βρισκόταν δύο διαμέτρους άστρων πιο πάνω και μισή διάμετρο μπροστά από το αντικείμενο. Κινήθηκαν μαζί με τόση ακρίβεια, σαν να ήταν συνδεδεμένα με άκαμπτο σύνδεσμο.

8 Αυγούστου 1967, 9:45 μ.μ., Σαμακόβο, Βόρειος Καύκασος. Τέσσερα μέλη της Γεωγραφικής Εταιρείας της Ακαδημίας Επιστημών παρατήρησαν μια ημισέληνο να κινείται 50 μοίρες πάνω από τον ορίζοντα, με την κυρτή πλευρά μπροστά. Το σχήμα φωτίστηκε πλήρως για λίγο, πριν μετατραπεί σε άμορφη, φλεγόμενη μάζα με κόκκινες γλώσσες φωτιάς. Μετά από τρία-τέσσερα δευτερόλεπτα το αντικείμενο συρρικνώθηκε απότομα σε μια φωτεινή κουκκίδα, σαν τηλεόραση που σβήνει.

8 Αυγούστου 1967, 8:38 μ.μ., πόλη Χαλτσίκ. Μια φλογερή σφαίρα, στο μέγεθος ενός μεγάλου καρπουζιού, πέρασε από δυτικά προς ανατολικά. Ο παρατηρητής, έμπειρος με δορυφόρους, δήλωσε: «Έχω δει σχεδόν όλους τους εκτοξευθέντες δορυφόρους, αλλά τίποτα σαν αυτό».

Οκτώβριος-Νοέμβριος 1967, Ροστόφ επί του Ντον. Ένας συνταξιούχος συνταγματάρχης παρατήρησε μια καμένη ημισέληνο, με την κοίλη πλευρά μπροστά. Το σχήμα δεν ήταν καθαρό λόγω της φλόγας και του φωτισμού. Ένα «άστρο» πετούσε μπροστά και στο πλάι. Κάτοικοι της πολυκατοικίας του είδαν το φαινόμενο πέντε φορές εκείνο το διάστημα.

7 Νοεμβρίου 1967, 5:15 μ.μ., Καζάν. Ένας αστρονόμος του Κρατικού Αστεροσκοπείου κλήθηκε από συνάδελφο για να παρατηρήσει ΑΤΙΑ. Στην αρχή ήταν σκεπτικός. Παρατήρησε ένα «μισοφέγγαρο» με λαμπερά άκρα και ουρά. Το αντικείμενο εξαφανίστηκε και επανεμφανίστηκε απότομα. Το είδε για τέσσερα δευτερόλεπτα.

Δίσκοι, Σφαίρες και Σχήματα Πούρου

2 Σεπτεμβρίου 1967, 11:35 μ.μ., Πσκοβ. Ένας ηλεκτρονικός φυσικός και τρεις φίλοι είδαν ένα φωτεινό σύννεφο σε καθαρό ουρανό, το οποίο μετατράπηκε σε κίτρινο δίσκο. Το αντικείμενο άλλαζε μορφή σε σύννεφο και πίσω σε δίσκο, ανέβαινε για 12 λεπτά και εξαφανίστηκε.

6 Νοεμβρίου 1967, Καζάν. Ένα ζευγάρι είδε κόκκινο αντικείμενο που έμοιαζε με τον Κρόνο, με σφαίρα και δακτύλιο. Έμεινε ακίνητο για 7-10 λεπτά και μετά εξαφανίστηκε. Δύο ακόμη σφαίρες εμφανίστηκαν και χάθηκαν.

Μάρτιος 1966, 8:00 π.μ., Τιουμέν. Γεωλόγος από τη Μόσχα είδε δύο φωτεινά αντικείμενα, το ένα λευκοκίτρινο και το άλλο που έβγαζε καπνό. Το δεύτερο έβγαλε δύο φορές δέσμες σαν φώτα αυτοκινήτου. Τα αντικείμενα απομακρύνθηκαν προς τα βορειοανατολικά.

Περισσότερες Παρατηρήσεις αλλά Καμία Εξήγηση

Παρατηρήθηκαν ίχνη φωτιάς που αποχωρίζονταν από το κυρίως σώμα, χρωματιστά ορθογώνια σχήματα στον ουρανό και «άστρα» που φαίνονταν μέσα από τα αντικείμενα. Ένα ζευγάρι άκουσε έντονο θρόισμα σαν φύλλα, χωρίς όμως να φυσάει. Παρά το ενδιαφέρον, οι παρατηρητές δεν έβρισκαν εξηγήσεις: «Όλο το σχολείο μας το είδε και αναρωτιόμαστε τι ήταν». «Είμαστε όλοι έμπειροι επιστήμονες και ζητούμε εξήγηση».

Πιθανές Εξηγήσεις

Απάτες; Κάποια βάση υπάρχει, αλλά οι σοβιετικές αναφορές είναι σοβαρές.

Παραίσθηση; Προφανώς παράλογο.

Οπτικά ατμοσφαιρικά φαινόμενα; Πιθανόν.

Ανθρώπινα διαστημικά σκάφη; Ίσως, αλλά πολλά φαινόμενα είναι προ-Σπούτνικ.

Εξωγήινα σκάφη; Πιθανό, αλλά χωρίς αποδείξεις.

Άγνωστο φυσικό φαινόμενο; Η πιο ελπιδοφόρα θεωρία, αλλά «δεν υπάρχει ούτε ένα φάσμα ΑΤΙΑ».

Προσπάθειες για Οργάνωση

Το 1956, ο Γ.Α. Φόμιν και άλλοι ίδρυσαν ανεπίσημη ομάδα μελέτης. Ως το 1959 έδιναν διαλέξεις. Όμως το Πλανητάριο της Μόσχας και η κρατική προπαγάνδα υπονόμευσαν τις προσπάθειες. Οι αναφορές των πολιτών απαντιούνταν με πρότυπη επιστολή: «πρόκειται για πείραμα με εκπομπή νατρίου». Το 1961, η Πράβντα διακήρυξε: «Δεν υπάρχει κανένα στοιχείο για ΑΤΙΑ – όλα είναι παραμύθια από τον αμερικανικό Τύπο». Ο Φόμιν απολύθηκε και η έρευνα σταμάτησε για χρόνια.

Νέες Προσπάθειες

Το 1967 ιδρύθηκε με μεγάλη δημοσιότητα Τμήμα ΑΤΙΑ στην οργάνωση DOSAAF. Οι επικεφαλής εμφανίστηκαν στην κρατική τηλεόραση και ζήτησαν από πολίτες να στείλουν αναφορές. Τρεις εβδομάδες αργότερα, το τμήμα διαλύθηκε χωρίς εξήγηση.

Η αναφορά κλείνει με μια επιστολή 13 μηχανικών προς τον πρόεδρο της κυβέρνησης, Αλεξέι Κοσίγκιν, ζητώντας τη στήριξή του για δημιουργία ομάδας παρατηρητών, συστηματική ανάλυση και έρευνα για νέες μορφές πτήσης.

Η τελευταία πρόταση της αναφοράς: «Δεν ελήφθη καμία απάντηση».

Το τεύχος του The UFO Investigator - Volume 11, number 6 (June 1980):

Σημειώσεις:
(1) Αναφέρεται στις δεκαετίες 1950-1980.

Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο περιοδικό UFO Investigator που κυκλοφορούσε από τον ερευνητικό οργανισμό National Investigations Committee On Aerial Phenomena (NICAP) που ήταν ενεργός από το 1956 μέχρι και το 1980.

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στο τελευταίο τεύχος του περιοδικού που κυκλοφόρησε τον Ιούνιο του 1980 (Volume 11, number 6, June 1980).

Επιμέλεια κειμένου: Δημήτρης Μαυρούτσικος